Deze blog is geschreven door onze stagiaire Laura van Els.

Geschillen tussen gezaghebbenden ten aanzien van vaccineren van een minderjarige

Vanaf het najaar van 2019 heerst er wereldwijd een pandemie veroorzaakt door het SARS-CoV-2 virus. Het Sars-CoV-2 virus is het virus dat de ziekte COVID-19 kan veroorzaken. De eerste COVID-19 besmetting in Nederland vond plaats in februari 2020 en sindsdien heerst COVID-19 in Nederland. COVID-19 heeft een grote impact op mens en maatschappij. Om de veiligheid van mensen te waarborgen en de verspreiding van het virus tegen te gaan heeft de overheid al meerdere malen vrijheidsbeperkende maatregelen opgelegd. Enkele voorbeelden van vrijheidsbeperkende maatregelen zijn het invoeren van de mondkapjesplicht, testen voor toegang, een avondklok, het sluiten van winkels en horeca et cetera.

Daarnaast probeert de overheid iedereen aan te sporen om zich te laten vaccineren. Een vaccinatie tegen COVID-19 is niet verplicht, maar hoe meer mensen zich laten vaccineren, hoe minder snel het virus zich kan verspreiden. Door vaccineren beschermt men zichzelf en de mensen om hen heen. Daarnaast wordt men minder snel ziek en is de kans dat mensen in het ziekenhuis terecht komen kleiner. Echter, er zijn ook veel mensen die de vaccinatie niet vertrouwen. Volgens een kwalitatief en kwantitatief onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu hebben mensen twijfels over de langetermijneffecten. Dit heeft onder meer te maken met de snelle ontwikkeling van het vaccin.¹

Vaccineren van een minderjarige

Vanaf januari 2021 kunnen volwassenen zich laten vaccineren in Nederland.² Sinds juli 2021 was het voor minderjarigen in de leeftijd van 12 tot en met 17 jaar mogelijk om zich te laten vaccineren. Eind januari 2022 werd het voor minderjarigen met een leeftijd van 5 tot 12 jaar mogelijk om zich te laten vaccineren.³

Er zijn veel verschillende meningen over het al dan niet laten vaccineren tegen COVID-19. De pandemie heeft veel ouders aan het denken gezet over het wel of niet laten vaccineren van hun kind. Volwassenen hebben zelf de mogelijkheid om te beslissen of ze zich wel of niet laten vaccineren, terwijl minderjarigen deze keuze niet altijd hebben. Een minderjarige is in beginsel niet bekwaam tot het zelfstandig verrichten van rechtshandelingen.

De leeftijd van een minderjarige is van belang om te bepalen of de minderjarige handelingsbekwaam is. Heeft de minderjarige de 12-jarige leeftijd nog niet bereikt, dan beslissen de gezaghebbende ouders over het al dan niet laten vaccineren van de minderjarige. Heeft de minderjarige de 12-jarige leeftijd, maar nog niet de 16-jarige leeftijd bereikt, dan moet de minderjarige met toestemming van de gezaghebbende ouder(s) een keuze maken. Als de minderjarige de leeftijd van 16 jaar heeft bereikt, dan is het kind zelf beslissingsbevoegd om deze keuze te maken.

Wat als de ouders het samen niet eens zijn?

Mocht er een geschil ontstaan tussen de gezaghebbende ouders over het al dan niet laten vaccineren van de minderjarige, dan kan een van de gezaghebbende ouders om vervangende toestemming vragen aan de rechter. De vervangende toestemming van de rechtbank komt in de plaats van de toestemming van de andere ouder, waarmee het mogelijk is om de minderjarige alsnog te laten vaccineren. De rechter kijkt primair naar het belang van het kind en oordeelt op basis daarvan of de vaccinatie noodzakelijk is. Oordeelt de rechter dat het verkrijgen van de vaccinatie in het belang van het kind is, dan zal de vervangende toestemming worden verleend. Wil de minderjarige die de leeftijd van 12 jaar heeft bereikt zich laten vaccineren, maar weigert (een van) de gezaghebbende ouder(s) deze vaccinatie, dan kan de minderjarige gebruik maken van de informele rechtsingang. Dit betekent dat het kind zich in een procedure die hem/haar aangaat rechtstreeks tot de rechter kan wenden door het sturen van een brief of e-mail of door te bellen met de rechtbank. Deze informele rechtsingang staat bijvoorbeeld open in procedures waarin de rechter een beslissing gaat nemen over het gezag over de minderjarige, het vaststellen of wijzigen van een omgangsregeling, of waarin de rechter gaat beslissen over eenhoofdig gezag van een ouder na een echtscheiding. De Rechtbank Noord Nederland oordeelde in september 2021, dat in de gegeven context het geschil over vaccineren kan worden gezien als een geschil over ouderlijk gezag en verleende aan de minderjarige toestemming.⁴

Mocht u vervangende toestemming nodig hebben of vragen hebben over dit onderwerp, neem dan contact op met ons kantoor (0412-61 44 64).

­­­­­­­­(1) “Twijfels, onzekerheden en behoeften bij coronavaccinatie: kwalitatief en kwantitatief onderzoek”, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu;   RIVM Corona Gedragsunit, 28 januari 2021.

(2) “Coronavirus-tijdlijn”, Rijksoverheid, rijksoverheid.nl.

(3) “Kinderen van 5 tot 12 jaar kunnen ook coronavaccinatie krijgen”, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, 10 december 2021.

(4) Rb. Noord-Nederland (zittingsplaats Groningen) 21 september 2021, ECLI:NL:RBNNE:2021:4096.